Ximiya, 7 klas, Asqarov I.R., Gafurov K., 2022

Ximiya, 7 klas, Asqarov I.R., Gafurov K., 2022.

Учебник по химии для 7 класса на каракалпакском языке.

   Usı oqıw jılında Siz birinshi márte ájayıp pán-ximiya menen tanısa baslaysız. Ximiya “sıyqırlı ózgerisler dúniyası” dep te ataladı. Bul tábiyatta bolmaǵan materiallardı sintezlew imkaniyatın beredi, olar barlıq túrdegi mashinalar hám qurılmalardı islep shıǵarıwda, turaq jay qurılısında, kiyim-kenshek hám ayaq-kiyim islep shıǵarıwda qollanıladı.
Ximiya biziń átirapımızda: ne qılsaq ta, qolımızda qanday zat bolmasın, barlıq jerde hár túrli zatlardıń ózgeriwi, yaǵnıy ximiyalıq reakciyalar joldasımız boladı.
Bul sabaqlıqtı úyrengenińizden keyin eń áhmiyetli ximiyalıq elementlerdiń ashılıw tariyxı hám olardıń atları, olar menen baylanıslı ápsanalardı bilip alasız. Belgili alımlardıń turmısı hám olardıń jaratıwları menen tanısasız.




Fermerler qanday ximiyalıq ónimlerden paydalanadı?
Tábiyat hám insan ómirinde ximiyalıq qubılıslardıń ornı úlken. Metallardıń alınıwı, mineral tóginler islep shıǵarıw, janılǵı, dári-darmaq tayarlaw, kiyim-kenshek hám azıq-awqat sanaatı ximiyalıq qubılıslarǵa tiykarlanǵan. Janar may janıwında ajıralıp shıqqan ıssılıq, islep shıǵarıw hám xojalıq turmısında qollanıladı.

Tiri organizmlerde júz bertuǵın turmıslıq procesler: dem alıw, as sińiriw, fotosintez hár túrli ximiyalıq qubılıslarǵa baylanıslı. Mısalı, azıq quramındaǵı belok, may, uglevodlardıń tarqalıwınan energiya payda bolıp, bul energiya turmıslıq proceslerdi ámelge asırıwda jumsaladı.

MAZMUNÍ.
I BAP. ZATLAR.
1.1. Ximiya páni hám onıń wazıypaları.
1.2. Zat hám onıń qásiyetleri.
1.3. Ámeliy shınıǵıw. Ximiya xanasındaǵı ásbap-úskeneler menen islеgende texnika qáwipsizligi qaǵıydaları menen tanısıw.
1.4. Ámeliy shınıǵıw. Laboratoriya shtativı, spirt lampa, gaz gorelkaları, elektr ısıtqısh penen tanısıw.
1.5. Taza zat hám aralaspalar.
1.6. Ámeliy shınıǵıw: Aralaspalar quramındaǵı taza zattı ajıratıw (pataslanǵan as duzın tazalaw).
1.7. Zatlar agregat jaǵdayınıń ózgeriwi.
1.8. Fizikalıq hám ximiyalıq qubılıslar.
1.9. Ámeliy shınıǵıw. Kúndelikli turmısta, xojalıqta júz berip atırǵan ximiyalıq proceslerdi baqlaw hám táriyiplew.
1.10. Bekkemlew sabaǵı.
II BAP. XIMIYALIQ ELEMENT, XIMIYALIQ BELGI.
2.1. Atom.
2.2. Atom hám onıń dúzilisi, proton, neytron hám elektronlar.
2.3. Ximiyalıq element. Ximiyalıq belgi.
2.4. Ximiyalıq elementtiń salıstırmalı atom massası.
2.5. Izotoplar. Izobarlar. Izotonlar.
2.6. Ximiyalıq formula. Valentlik.
2.7. Molekula. Salıstırmalı molekulyar massa.
2.8. Ápiwayı hám quramalı zatlar.
2.9. Zat muǵdarı. Avogadro turaqlısı. Zattıń molyar massası.
2.10. Valentlikke tiyisli máseleler sheshiw.
2.11. Ámeliy shınıǵıw. Ximiyalıq formulalar tiykarında esaplawǵa tiyisli máseleler sheshiw.
2.12. Ximiyalıq reakciyalardıń teńlemelerin dúziw.
2.13. Ximiyalıq reakciya teńlemelerin dúziwge tiyisli shınıǵıwlar orınlaw.
2.14. Bekkemlew sabaǵı.
III BAP. DÁWIRLIK KESTE.
3.1. Ximiyalıq elementlerdiń sıpatlaması.
3.2. Ximiyalıq elementlerdiń tábiyiy semeystvosı.
3.3. Ximiyalıq elementler dáwirlik kestesi.
3.4. Bekkemlew sabaǵı.
IV BAP. HAWA. JANÍW.
4.1. Hawa hám onıń quramı.
4.2. Hawanıń pataslanıwına tásir etiwshi faktorlar.
4.3. Kislorodtıń ulıwma sıpatlaması.
4.4. Kislorodtıń fizikalıq qásiyetleri, alınıwı hám qollanılıwı.
4.5. Kislorodtıń ximiyalıq qásiyetleri.
4.6. Janıw.
4.7. Ámeliy shınıǵıw. Jalınnıń dúzilisi hám zatlardıń kislorodta janıwı.
4.8. Ozon hám onıń qollanılıwı.
4.9. Kislorod hám ozonnıń biologiyalıq áhmiyeti.
4.10. Oksidler.
4.11. Bekkemlew sabaǵı.
V BAP. VODOROD.
5.1. Vodorod.
5.2. Ámeliy shınıǵıw. Vodorodtıń alınıwı hám onıń qásiyetlerin sınaw.
5.3. Vodorodtıń qásiyetleri hám qollanılıwı.
5.4. Kislotalar.
5.5. Ámeliy shınıǵıw. Kislotalardıń alınıwı hám qásiyetleri.
5.6. Ámeliy shınıǵıw. Kislotalardıń metallar menen óz ara tásiri.
5.7. Kislotalı jawınlar.
5.8. Bekkemlew sabaǵı.
VI BAP. SUW.
6.1. Suwdıń quramı.
6.2. Suwdıń agregat jaǵdayları hám tábiyatta aylanısı.
6.3. Ámeliy shınıǵıw. Suwdıń fizikalıq qásiyetleri.
6.4. Suwdıń ximiyalıq qásiyetleri.
6.5. Ámeliy shınıǵıw. Suwdıń oksidler menen óz ara tásiri.
6.6. Neytrallanıw reakciyaları.
6.7. Suwdıń pataslanıwı hám onı tazalaw usılları.
6.8. Máseleler sheshiw.
6.9. Bekkemlew sabaǵı.
VII BAP. INSAN ORGANIZMINDEGI XIMIYALÍQ ELEMENTLER HÁM BIRIKPELER.
7.1. Tiri organizmlerdegi ximiyalıq elementler hám olardıń áhmiyeti.
7.2. Beloklar. Maylar. Uglevodlar.
7.3. Vitaminler.
7.4. Minerallardıń insan ómirindegi áhmiyeti.
7.5. Ámeliy shınıǵıw. Alma quramın anıqlaw.
VIII BAP. PAYDALÍ QAZÍLMALAR.
8.1. Geologiyalıq ximiyalıq birikpeler.
8.2. Ózbekstandaǵı paydalı qazılmalar hám kánler.
8.3. Paydalı qazılmalardı islep shıǵarıwdaǵı ekologiyalıq aspektler.
8.4. Ámeliy shınıǵıw. Ekologiyalıq izdi kemeytiw.



Бесплатно скачать электронную книгу в удобном формате, смотреть и читать:
Скачать книгу Ximiya, 7 klas, Asqarov I.R., Gafurov K., 2022 - fileskachat.com, быстрое и бесплатное скачивание.

Скачать pdf
Ниже можно купить эту книгу по лучшей цене со скидкой с доставкой по всей России.Купить эту книгу


Скачать - pdf - Яндекс.Диск.




Теги: учебник на каракалпакском языке :: химия :: Asqarov :: Gafurov :: 7 класс