Учебник по химии для 7 класса на киргизском языке.
Фрагмент из книги:
Химия жаратылыштагы бардык материя ар түрдүү көрүнүштөгү химиялык заттардан түзүлгөндүгүнө негизделип, алардын бир түрдөн башка түргө өзгөрүү мыйзам чснсмдүүлүктөрүн жана касиеттерин үйрөнүүчү табигый предмет болуи эсеителет.
Химия илиминин предметин бардык табигый жана синтетикалык заттар түзөт.
МОЛЕКУЛАЛЫК ЖАНА МОЛЕКУЛАЛЫК ЭМЕС ЗАТТАР.
Молекула өз ара байланышкан атомдор тобунан турат. Молекулалык түзүлүштөгү заттар бирдей молекулалардан түзүлгөн жана ошону үчүн мындай заттардын курамы туруктуу болот (аларды алгачкы жолу англис окумуштуусу Ж. Дальтон мүнөздөгөндүктөн дальтониддер деп да аталат).
Адатта заттар газ сымал абалдагы молекулалык түзүлүштө болушат. Заттар суюк же катуу абалдарда болушканда заттьш молекулаларынын ортосундагы аралык салыштырмалуу жакыныраак жана алардын оз ара тааснр күчтөрү чоң болот. Ошол күчтор аларды бири-бири менен байланышып турушун, башкача айтканда заттьш суюк же катуу абалда болушун камеыз кылат.
Молекулалык түзүлүштөгү заттарга негизинен катуу заттар кирст жана алар кристаллдык түзүлүшкө ээ. Алардын кристаллдык түйүндөрүндө молекула эмас, атом же башка бөлүкчө турат.
МАЗМУНУ.
I глава. Химиянын негизги түшүнүктөрү жана мыйзамдары.
§1. Химия предмета жана анын милдеттери. Илим иретинде калыптануу тарыхы.
§2. Өзбекстандын химик окумуштууларьшын химия илимине кошкой салымдары.
§3. Зат жана анын касиеттери.
1-практикалык иш. Химия кабинетиндеги жабдуулар менен иштөөдө эмгек коопсуздугунун эрежелери менен таанышуу.
2-практикалык иш. Лабораториялык штатив, спиртовка, газ горелкалары менен иштөөнүн усулдары, жалындын түзүлүшүн үйрөнүү.
§4. Атомдук-молекулалык окуу. Атомдордун жана молекулалардын реалдуулугу (бар экендиги). Химиялык элемент, химиялык белги.
§5. Атомдордун өлчөмү. Салыштырмалуу жана абсолюттук массасы.
§6. Химиялык зат — атомдордун жана молекулалардын бирикмеси.
§7. Молекулалык жана молекулалык эмес заттар.
§8. Таза зат жана аралашма.
3-практикалык иш. Булганган аш тузун тазалоо.
§9. Жөнөкөй жана татаал заттар.
§10. Заттын агрегаттык абалдары.
§11. Химиялык формула жана андан келип чыккан жыйынтыктар. Валенттүүлүк.
Индекстер жөнүндө түшүнүк.
§12. Молекулалардын өлчөмү, салыштырмалуу жана абсолюттук массасы. Моль жана молекулалык масса. Авогадро туруктуусу.
§13. Заттардын каснеттери: физикалык жана химиялык өзгөрүүлөр.
§14. Химиялык реакциялардын жүрүү шарттары. Химиялык реакциянын тендемелери.
Коэффициенттер.
§15. Курамдын туруктуулук мыйзамы.
§16. Массанын сакталуу мыйзамы.
§17. Эквиваленттүүлүк мыйзамы.
§18. Авогадронун мыйзамы. Молекулалык колом.
§19. Химиялык реакциянын түрлөрү: химиялык энергия.
I глава боюнча маселелер чыгаруу.
I глава боюнча тест тапшырмалары.
II глава. Кычкылтек.
§20. Кычкылтек — химиялык элемент.
§21. Кычкылтек — жөнөкөй зат.
§22. Кычкылтектин химиялык касиеттери. Биологиялык мааниси жана колдонулушу.
§23. Жаратылышта кычкылтектин айланьппы. Аба жана анын курамы. Абаны булгануудан сактоо.
§24. Күйүү. Отундун түрлөрү.
4-практикалык иш. Кычкылтекти алуу жана анын касиеттери менен таанышуу.
II галва боюнча тест тапшырмалары.
III глава. Суутек.
§25. Суутек — жимиялык элемент.
§26. Кислоталар жөнүндө алгачкы түшүнүктөр.
§27. Суутектин алынышы.
§28. Суутек — жөнөкөй зат. Анын форму ласы жана молекулалык массасы. Суутектин
физикалык жана химиялык касиеттери.
§29. Суутек — экологиялык таза отун жана анын химия өнөр жайында чийки зат иретинде колдонулушуу.
III глава боюнча маселелер чыгаруу.
III глава боюнча тест тапшырмалары.
IV глава. Суу жана эритмелер.
§30. Суу — татаал зат. Анын элементардык курамы. Молекулалык түзүлүшү, формуласы жана молекулалык массасы.
§31. Суунун физикалык жана химиялык касиеттери.
§32. Жаратылышта суунун таралышы. Анын тирүү организмдердин жашоосундагы мааниси, өнөр жайларда колдонулушу.
§33. Суу бассейндерин булгануудан сактоонун чаралары. Сууну тазалоонун усулдары.
§34. Суу — эң жакшы эриткич. Эригичтик.
§35. Эритмелер жана алардын концентрациялары жөнүндө түшүнүк.
§36. Эритмеде эриген заттын массалык үлүшү, пайыздык концентрация, молекулалык жана нормалдуу концентрация.
§37. Эритмелердин адамдын жашоосундагы мааниси.
5-практикалык иш. Эриген заттын массалык үлүшү жана молекулалык концентрациясы белгилүү болгон эритмелерди даярдоо.
6-практикалык иш. Топурактын суудагы эритмесин даярдоо жана анда щелочь бар экендигин аныктоо.
IV глава боюнча маселелер чыгаруу.
IV глава боюнча тест тапшырмалары.
V глава. Органикалык эмес заттардын эң маанилүү класстары.
5.1. Заттардын классификациясы.
§38. Металл эместер жана металлдар.
§39. Татаал заттардын классификациясы.
5.2. Оксиддер.
§40. Оксиддердин курамы, түзүлүшү жана аталышы.
§41. Оксиддердин классификациясы.
§42. Оксидердин алынышы жана касиеттери.
§43. Эң маанилүү оксиддердин колдонулушу.
5.3. Негиздер.
§44. Негиздердин курамы, түзүлүшү жана аталышы.
§45. Негиздердин классификациясы.
§46. Негиздердин алынышы жана касиеттери.
§47. Эң маанилүү негиздердин колдонулушу.
5.4. Кислоталар.
§48. Кислоталардын курамы, түзүлүшү жана аталышы.
§49. Кислоталардын классификациясы.
§50. Кислоталардын алынышы жана касиеттери.
7-практикалык иш. Сульфат кислотасы менен жез (II)-оксидинин жана темир (Н)-оксидинин ортосундагы реакцияны жүргүзүү жана бул реакциялардын продукцияларын эритмеден ажыратуу.
§51. Эң маанилүү кислоталардын колдонулушу.
5.5. Туздар.
§52. Туздардын курамы, түзүлүшү жана аталышы.
§53. Туздардын формуласы.
§54. Түздардын классификациясы.
§55. Туздардын алынышы жана касиеттери.
§56. Эң маанилүү туздардын колдонулушу.
V глава боюнча тест тапшырмалары.
VI глава. Оксиддердин, негиздердин, кислоталардын жана туздардын ортосундагы генетикалык байланыштар
§57. Оксиддерден негиздердин, кислоталардын жана туздардын алынышы. Негиздерден оксиддердин жана туздардын алынышы. Кислоталардан оксиддердин жана туздардын алынышы. Туздардан оксиддердин, негиздердин жана кислоталардын алынышы.
8-практикалык иш. Органикалык эмес бирикмелердин негизги класстарына тиешелүү билимдерди жалпылаштыруу боюнча тажрыйбалык маселелерди чыгаруу.
VI глава боюнча тест тапшырмалары.
Бесплатно скачать электронную книгу в удобном формате, смотреть и читать:
Скачать книгу Химия, 7 класс, Аскаров И.Р., Токтобаев Н.X., Гапыров К.Г., 2013 - fileskachat.com, быстрое и бесплатное скачивание.
Скачать pdf
Ниже можно купить эту книгу по лучшей цене со скидкой с доставкой по всей России.Купить эту книгу
Скачать - pdf - Яндекс.Диск.
Дата публикации:
Теги: учебник на киргизском языке :: химия :: Аскаров :: Токтобаев :: Гапыров :: 7 класс
Смотрите также учебники, книги и учебные материалы:
Следующие учебники и книги:
- Ximiya, 8 klas, Asqarov I.R., G‘opirov K., To‘xtaboyev N.X., 2019
- Organikalıq ximiya, 10 klas, Mutalibov A., Murodov E., Masharipov S., Islomova H., 2017
- Органикалык химия, 10 класс, Муталибов A., 2017
- Ximiya, 7 klas, Asqarov I.R., Toxtabaev N.X., Ǵopirov K.Ǵ., 2017
Предыдущие статьи:
- Himiýa, 7 synp, Askarow I.R., Tohtabaýew N.H., Gopirow K.G., 2017
- Organiki himiýa, 10 synp, Mutalibow A., 2017
- Химия ароматических гетероциклических соединений, Юровская М.А., 2020
- Химики в других областях или на других Олимпах, Золотов Ю.А., 2011