Ximiya, 10 klas, Muǵallimleri ushın metodikalıq qollanba, Xasanova S., Azamatova D., Ismatov I., 2022

Ximiya, 10 klas, Muǵallimleri ushın metodikalıq qollanba, Xasanova S., Azamatova D., Ismatov I., 2022.

Учебник по химии для 10 класса на каракалпакском языке.

Фрагмент из книги:
Bul temanı oqıtıp atırǵanıńızda, kózlerińiz jaqtılıq energiyasın nerv impulslarına aylandırıwshı retinal dep atalatuǵın organikalıq birikpeden paydalanıp atır. Siz qolaylı jaǵdayda otırǵanıńızda, arqa bulshıq etler kerekli energiyanı shıǵarıw ushın glyukozanıń ximiyalıq tarqalıwı arqalı tuwrı jaǵdaydı saqlaydı. Siz túsingenińizdey, nerv kletkaları arasındaǵı boslıqlar da organikalıq zatlar - neyrotransmitterler yamasa orınlawshılar menen toltırıladı, bul bolsa barlıq neyronlardıń bir bolıwına járdem beredi. Bul jaqsı muwapıqlastırılǵan sistema, siziń qatnasıwıńızsız da isleydi! Biologlar sıyaqlı, tekorganikalıq ximikler insan qanday ájayıp jaratılǵanlıǵın, organlardıń ishki sistemaları hám olardıń turmıslıq baylanıslılıǵı qanday logikalıq dúzilgenligin túsiniwinde. Bunnan kelip shıǵadı, organikalıq ximiyanı úyreniw turmısımızdı túsiniw ushın oǵada áhmiyetli bolıp tabıladı! Sapalı bilim alıw bolsa keleshekke jol bolıp tabıladı. Jańa zatlar, jańalıqlar izert- lewler nátiyjesinde ximiyalıq laboratoriyalarda jaratıladı.




Organikalıq zatlar dúzilisiniń ózine tán qásiyetleri.
Bizde bar bolǵan organikalıq birikpeler tiri organizmlerden yamasa qazılma baylıqlardan (neft, kómir) alınadı. Tábiyiy dereklerden alınǵan zatlarǵa mısallar: efir mayları - mentol (rayhan dámi) hám cis-jasmon (jasmin gúliniń iyisi). Efir mayları puw menen aydaw usılında alınadı. Bul usıldan sabaq procesinde temanı úyreniwde paydalanamız.

XIX asirde kómir ximiya sanaatı ushın tiykarǵı shiyki zat bolǵan. Kómirdi qurǵaq aydaw nátiyjesinde qızdırıw hám awqat pisiriw ushın qollanılatuǵın koks gazı, kómir smolası payda boladı. Kómir smolasınan aromatikalıq karbociklik hám geterociklik birikpeler (benzol, fenol, anilin, tiofen, piridin) sintez etilgen.

MAZMUNÍ.
I BAP. ORGANIKALÍQ XIMIYANÍŃ DÚZILIS TEORIYASÍ HAQQÍNDA DÁSLEPKI TÚSINIKLER.
1-tema. Organikalıq ximiya tariyxı. Organikalıq birikpelerdiń ózine tán qásiyetleri.
2-tema. Organikalıq birikpelerdiń dúzilis teoriyası.
3-tema. Organikalıq birikpelerde uglerodtıń valentligi hám oksidleniw dárejesi.
4-tema. Izomeriya hám onıń túrleri.
5-tema. Organikalıq birikpelerdiń klassifikaciyalanıwı.
6-tema. Organikalıq birikpelerge tán reakciya túrleri.
7-tema. Organikalıq birikpeler nomenklaturası.
8-tema. Organikalıq birikpeler nomenklaturası hám izomeriyasına tiyisli másele hám shınıǵıwlar sheshiw.
9-tema. Organikalıq birikpeler quramında vodorod, uglerod hám xlor bar ekenligin anıqlaw.
10-tema. Organikalıq birikpelerdiń úlgileri menen tanısıw hám olardı salıstırıw.
II BAP. UGLEVODORODLAR.
1-tema. Alkanlar (1).
2-tema. Alkanlar (2).
3-tema. Alkanlardıń alınıwı hám fizikalıq qásiyetleri.
4-tema. Alkanlardıń ximiyalıq qásiyetleri hám qollanılıwı.
5-tema. Cikloalkanlardıń ulıwma formulası hám gomologiyalıq qatarı.
6-tema. Cikloalkanlardıń alınıwı hám qásiyetleri. Qollanılıwı.
7-tema. Alkenler, olardıń nomenklaturası hám izomeriyası.
8-tema. Alkenlerdiń qásiyetleri, alınıwı hám qollanılıwı.
9-tema. Ámeliy shınıǵıw: etilenniń alınıwı hám qásiyetlerin úyreniw.
10-tema. Alkadienler, olardıń gomologiyalıq qatarı, izomeriyası hám atalıwı.
11-tema. Alkadienlerdiń alınıwı, qásiyetleri hám qollanılıwı.
12-tema. Kauchuk. Rezina.
13-tema. Alkinler, olardıń gomologiyalıq qatarı, izomeriyası hám atalıwı.
14-tema. Alkinlerdiń alınıwı hám qásiyetleri.
15-tema. Aromatikalıq uglevodorodlar, gomologiyalıq qatarı, izomeriyası hám atalıwı.
16-tema. Aromatikalıq uglevodorodlardıń alınıwı, qásiyetleri hám qollanılıwı.
17-tema. Stiroldıń alınıwı, qásiyetleri, qollanılıwı.
18-tema. Uglevodorodlardıń tábiyiy derekleri. Tábiyiy gaz.
19-tema. Neft hám neftti qayta islewden alınatuǵın ónimler.
20-tema. Taskómir.
21-tema. Uglevodorodlardıń shar sterjenli hám masshtablı modellerin tayarlaw.
22-tema. Uglevodorodlardıń tábiyiy derekleri, olardı qayta islew ónimlerinen nátiyjeli paydalanıw.
23-tema. Uglevodorodlardıń tiykarǵı klasları arasındaǵı genetikalıq baylanıs.
24-tema. Uglevodorodlardıń tiykarǵı klasları arasındaǵı genetikalıq baylanısqa tiyisli másele hám shınıǵıwlar sheshiw.
III BAP. KISLORODLÍ ORGANIKALÍQ BIRIKPELER.
1-tema. Toyınǵan bir atomlı spirtlerdiń gomologiyalıq qatarı. Nomenklaturası hám izomeriyası.
2-tema. Toyınǵan bir atomlı spirtlerdiń alınıwı, ximiyalıq qásiyetleri hám qollanılıwı.
3-tema. Kóp atomlı spirtler.
4-tema. Etilenglikol. Glicerin.
5-tema. Kóp atomlı spirtlerge tiyisli tájiriybeler.
6-tema. Fenollar hám aromatikalıq spirtler.
7-tema. Fenollar hám aromatikalıq spirtler, olardıń alınıwı hám qollanılıwı.
8-tema. Ápiwayı efirler, olardıń alınıwı hám qásiyetleri.
9-tema. Oksobirikpeler. Aldegidler. Olardıń alınıwı hám qásiyetleri.
10-tema. Spirtler hám aldegidlerge tán bolǵan reakciyalar.
11-tema. Ketonlar. Olardıń alınıwı hám qásiyetleri.
12-tema. Karbon kislotalar, olardıń alınıwı hám qásiyetleri.
13-tema. Karbon kislotalar temasına tiyisli máseleler sheshiw.
14-tema. Quramalı efirler.
15-tema. Ósimlikler quramındaǵı quramalı efirler.
16-tema. Maylar, olardıń alınıwı hám qásiyetleri.
17-tema. Ámeliy shınıǵıw. Maylardan sabın alıw.
18-tema. Uglevodlar. Monosaxaridler.
19-tema. Disaxaridler: maltoza hám saxaroza.
20-tema. Polisaxaridler: kraxmal hám cellyuloza.
21-tema. Ámeliy shınıǵıw. Uglevodlarǵa tiyisli tájiriybeler.
22-tema. Tábiyiy hám jasalma talshıqlar.
23-tema. Ámeliy shınıǵıw. Organikalıq birikpelerdi ózine tán reakciyalar tiykarında anıqlaw.
24-tema. Temaǵa tiyisli másele hám shınıǵıwlar sheshiw (1). Reakciyalar tiykarında anıqlaw.
25-tema. Temaǵa tiyisli másele hám shınıǵıwlar sheshiw (2).
IV BAP. QORSHAǴAN ORTALÍQTÍ QORǴAW.
1-tema. Organikalıq zatlardı islep shıǵarıw sanaatı.
2-tema. Organikalıq shıǵındılar hám olardı qayta islew.
3-tema. Ámeliy shınıǵıw. Qaǵazdı qayta islew.



Бесплатно скачать электронную книгу в удобном формате, смотреть и читать:
Скачать книгу Ximiya, 10 klas, Muǵallimleri ushın metodikalıq qollanba, Xasanova S., Azamatova D., Ismatov I., 2022 - fileskachat.com, быстрое и бесплатное скачивание.

Скачать pdf
Ниже можно купить эту книгу по лучшей цене со скидкой с доставкой по всей России.Купить эту книгу


Скачать - pdf - Яндекс.Диск.




Теги: учебник на каракалпакском языке :: химия :: Xasanova :: Azamatova :: Ismatov :: 10 класс